Էդմոն Մարուքյանը հետապնդելու է Վերահսկիչ պալատին

-Ազգային ժողովի նախորդ նիստում Վերահսկիչ պալատի նախագահը ներկայացրեց 2013-ի ծրագիրը: Լուրջ սպասելիքներ ունե՞ք:

-Մեծ սպասելիքներ կարելի է ունենալ, որովհետև միայն պետական գնումների ոլորտն արդեն մի ամբողջ տարածք է, որը ուսումնասիրելու համար  հնարավոր է նույնիսկ Վերահսկիչ պալատի աշխատակիցների թիվը չբավականացնի: Կա լուրջ թեմա, և ես սպասում եմ, որ այն  լրջորեն ուսումնասիրվի և արդյունքները  ներկայացվեն Ազգային ժողովին ու հանրությանը, որ մենք իմանանք՝ պետական գնումների համակարգում ինչպե՞ս են պետական միջոցները ծախսվում: Գիտեք, պետական միջոցների ծախսման նկատմամբ հասարակության վստահությունը շատ կարևոր է: Կարևոր է նաև հարկերը վճարելու գործն ավելի արդյունավետ դարձնելու առումով: Եթե մարդը չունի վստահություն պետական միջոցների ծախսման նկատմամբ, ասում է՝ ի՞նչ հարկ վճարեմ, միևնույնն է պետք է ատկատներով լվան, գնա: Իսկ եթե քաղաքացուն ցույց տաս, որ բոլոր հարկերը հասնում են տեղ, ի բարօրություն քաղաքացու, համակարգի զարգացման, ապա այդ մարդը հիմքեր չի ունենա հարկ չվճարելու:

-Այսինքն, Վերահսկիչ պալատի գործունեությո՞ւնն  է   Ձեզ  առիթ  տալիս  լուրջ սպասումներ ունենալու:

-Գիտեք, այս պահին հիմքեր չունեմ կասկածելու նրանց կամքի լրջությանը, որովհետև ինձ համար ՎՊ առաջին ծրագիրն է, որի հաստատմանը մասնակցում եմ: Մինչև ծրագրի հաստատումը ուսումնասիրեցի նախկին տարիների ծրագրերը: Սպասում եմ, որ կառույցը կաշխատի: Նաև պատրաստվում եմ ՎՊ  խորհրդի նիստերին մասնակցել: Մի խոսքով, ակտիվորեն հետևելու եմ, տեսնեմ՝ ինչ են անում, ինչպես են աշխատում: Երբ մտահոգություն ունենամ, տեսնեմ լուրջ չի և արդյունավետ հսկողություն չեն իրականացնում, թեմաները գրել են, բայց ձևական է, բնականաբար կբարձրաձայնեմ: Բայց այս պահին նման հիմքեր չունեմ: Կարծում եմ՝  ծրագրում նշված բոլոր կետերով արդյունավետ ուսումնասիրություն կիրականացվի և հասարակությանը կներկայացվեն խնդիրները:

-Պարոն Մարուքյան, ՀՌԱՀ-ը, Հանրային հեռուստառադիոընկերությունը, Մարդու իրավունքների պաշտպանը, Կենտրոնական բանկը,  նաև կառավարությունը գալիս են,   խորհրդարանին հաշվետվություն են ներկայացնում ու հեռանում: Դուք ԱԺ-ի վերահսկողության մեխանիզմներն ուժեղացնելու անհրաժեշտություն տեսնո՞ւմ եք:

-Վերահսկողության մեխանիզմներն ուժեղացնելու երկու ճանապարհ կա. առաջինը՝ ԱԺ կանոնակարգ օրենքով և Սահմանադրությամբ խորհրդարանի համար նոր լիազորություններ սահմանել, իսկ մյուսը՝ եղած լիազորություններն արդյունավետ օգտագործել: Այսօր այնպես չի, որ Ազգային ժողովն ինչ լիազորություն ունի ամբողջությամբ իրականացնում է: Եթե հայաստանյան օրենսդրությամբ սահմանված իր լիազորություններն Ազգային ժողովը կատարի և քաղաքական բոլոր ուժերն էլ մասնակցություն ունենան այդ գործին, ապա, կարծում եմ,  խորհրդարանը շատ լուրջ վերահսկողական դեր կարող է ունենալ:

–Ի՞նչն է խանգարում այդ լիազորությունները լիարժեք իրականացնելուն:

-Յուրաքանչյուր քաղաքական ուժ ունի իր օրակարգը, որի մեջ հենց այդ վերահսկողության հարցը չկա: Այս պարագայում չենք կարող մեղադրել, որ օրենքներն են թյուր գրված կամ կանոնակարգը թույլ չի տալիս, կամ Սահամանդրությունը  լիազորություններ չի տալիս: Պետք է ազդել քաղաքական ուժերի օրակարգի վրա, որ դրանցում լինի Ազգային ժողովի գործառույթի բարձրացում: Իսկ ովքե՞ր կարող են Ազգային ժողովի օրակարգի վրա ազդել:  Ժողովուրդը և քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտները, ովքեր  ձևավորում են Ազգային ժողովը ընտրությունենրի միջոցով: Հետևաբար եթե դու, որպես քաղաքացի պահանջես քո ընտրած պատգամավորից, նա այլ տարբերակ չի ունենա, քան այդ պահանջը կատարելը: Ամեն ինչ գալիս է ներքևից: Իմ կարծիքով, փոփոխությունների ամենալավ տարբերակը ներքևից վերևն է, այլ ոչ թե վերևից ներքևը:

– Իսկ եթե ներքևը չի մտածում, ոչինչ չի՞ անում

-Շատ լավ ասացվածք կա՝ մինչև երեխան չի լացում, մայրը կուրծք չի տալիս: Եթե ներքևը չի մտածում, վերևը դժվար մտածի: Պարզ է, որ մարդիկ, ովքեր ընտրվել են պարտավորված են անել որևէ գործ, սակայն երբ ներքևից պահանջարկը չկա կամ թուլանում է, այդ պաշտոնյան սկսում է դառնալ անվերահսկելի:

-Դուք Վերահսկիչ պալատի նախագահին առաջարկում էիք ստուգումներ կատարել նաև Հանրային հեռուստառադիոընկերությունում:

-Այո, որովհետև Հանրայինում ստուգումներ կատարվել են 2008-ին, իսկ Ազգային ժողովում՝ 2010-ին: 2013-ի ծրագրում ստուգումներ պետք է իրականացվեն Ազգային ժողովում, և ինձ հետաքրքրում էր, թե ինչ իմաստ ունի նուրից ստուգել ԱԺ-ն: Բայց Պալատի նախագահն ասաց, որ չի բացառվում, որ այդ առաջարկն ընդունվի ու ստուգումներ կատարվեն նաև Հանրային հեռուստառադիոընկերությունում:

-Մի քանի հարց էլ չկայացած արտահերթ նիստի մասին. Դուք դեմ էիք նիստի օրակարգին, բայց այնուամենայնիվ, պատրաստ էիք մասնակցել, այո՞:

-Ես չունեի այդ նիստը բոյկոտելու քաղաքական դիրքորոշում: Ուղղակի, որ նիստ լիներ, ելույթ էի ունենալու և ասելու էի, որ դեմ եմ 100 տոկոսանոց համամասնական ընտրակարգին և անցմանը խորհդարանական կառավարման համակարգին: Չեղավ նիստ, ես էլ ելույթ չունեցա:

-Խորհրդարանական մեծամասնությունը վտա՞նգ էր տեսնում արտահերթ նիստի կայացմանմեջ:

-Գիտեք, չեմ ուզում գնահատական տալ, բայց ի՞նչ պիտի լիներ: Այդ նույն հարցերը քննարկվեցին պետա-իրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովում, բոլոր լրագրողները կային, ուժեղ լուջ ելույթ ունեցան Դաշնակցությունը, «Ժառանգությունը», բոլորս: Ոչ մեկը չվախեցավ էնտեղ: Ուղղակի կա մեծամասնություն, կա ընդդիմություն, կա այլընտրանք և նրանցից յուրաքանչյուրն իր օրակարգն ունի: Եվ ես կարծում եմ, որ բոյկոտը քաղաքականության մեջ ընդունված գործընթաց է: Ժամանակին ընդդիմությունը երկար ժամանակ բոյկոտում էր նիստերը և հասարակության կողմից դա շատ նորմալ էր ընդունվում:

-Հայ Ազգային կոնգրես խմբակցությունում կարծում են, որ արտահերթ նիստի չկայանալը սահմանադրական խախտում է և պատրաստվում են դիմել Սահմանադրական դատարան: Ի՞նչ կարծիք ունեք այդ մասին:

-Վտանգ եմ տեսնում այդ ամենի մեջ, որովհետև եթե մենք այսօր խորհրդարանական մեծամասնության արած բոյկոտին ասենք սահմանադրական խախտում է, ապա վաղը նրանք, որպես ընդդիմություն, չեն կարողանա բոյկոտ անել և Սահմանադրության խախտման արդյունքում ընդդիմության դեմ իրավական գործընթաց սկսվի: Այսինքն, այդ մասին պետք է երկար մտածել ու քայլեր անել: Ես խորությամբ չեմ ուսումնասիրել, բայց ուսումնասիրելու եմ անպայման: Այս պահին իմ ունեցած իրավական գիտելիքները ինձ թույլ են տալիս ասել, որ դա սահմանադրության խախտում չէր:

Աղբյուրը` http://parliamentmonitoring.am/

Բաժին: Հարցազրույցներ, Մամուլ